Po Polsku | English |
Generaal Stanisław Franciszek Sosabowski Door Bartlomiej Marcinkowski, Jan Krzeminski en Stanisław Sosabowski III Generaal Stanisław Franciszek Sosabowski, een van de meest bekende soldaten in de recente Poolse militaire geschiedenis, werd geboren op 8 mei 1892 in Stanislawow, een stad die toen in Oostenrijk-Hongarije en heden ten dage in de Oekraïne ligt. In deze stad groeide hij op en volgde hij onderwijs op de basisschool en later op het Gymnasium. De vroege dood van zijn vader in 1904 bracht hem verantwoordelijkheden die aan zijn leeftijdsgenoten onbekend waren. Stanisław nam een deel van de zorg voor het gezin op zich. Hij gaf bijles aan leeftijdsgenoten om zijn moeder Francisca financieel bij te staan. Haar bescheiden loon was niet voldoende om het gezin met vier kinderen te onderhouden. In 1910 studeerde hij cum laude af aan het Gymnasium. In dezelfde tijd raakte hij betrokken bij Pools patriottistische activiteiten. Hij was lid van het Scherpschutters Legioen van de scouts en bewoog zich in het Genootschap van Poolse Jongeren, een organisatie met als doel het samenbrengen van jonge academici en middelbare scholieren. In 1910 werd in Stanislawow de kiem gelegd voor het ontstaan van de Armia Polska [het Poolse leger]. Commandant werd vaandrigscout Stanisław Sosabowski, pseudoniem: ‘Weglarz’ [kolenhandelaar]. In datzelfde jaar vertrok Sosabowski naar Krakau om deel te nemen aan een bijeenkomst van Poolse Onafhankelijke Jongeren, ‘Zarzewie’ genaamd. Er waren feestelijkheden in verband met de onthulling van een monument dat de Slag bij Grunwald memoreerde. Hij was er getuige van hoe Poolse vertegenwoordigers uit de drie door Rusland, Pruisen en Oostenrijk-Hongarije sinds eind 18e eeuw geannexeerde Poolse gebieden, de slag bij Grunwald herdachten en de Poolse overwinning op de Teutoonse ridders uit 1410 vierden. Hij merkte hoe vrijheidslievend en sterk de Poolse nationale geest was. Sosabowski geloofde dat de toekomst aan de jonge Polen behoorde. Zij waren het die het lot van hun vaderland in handen hadden. Kort daarna begon Sosabowski met de studie aan de Hogere Handelsschool te Krakau. Hij nam deel aan activiteiten die aanstuurden op Poolse onafhankelijkheid. Realiseert u zich dat Polen op dat moment niet op de Europese landkaart voorkwam. In het Oostenrijke deel van Polen was er, in verhouding tot het Pruisische en Russische deel van Polen, meer vrijheid. In oktober 1911 organiseerde Sosabowski in Stanislawow een groep scouts onder het mom van een trainingskamp. In 1912 keerde hij uit Krakau terug naar Stanislawow waar hij commandant werd van het XXIV Scherpschutters Legioen van de scouts. Bij deze benoeming ontving hij van zijn vrienden ter herinnering een sabel. Hij droeg deze bij zich tot het einde van zijn militaire loopbaan. Tot 1913 was hij commandant van de scouts. Maar na een conflict met het districtbestuur van de organisatie van Jonge Polen ‘Sokol’, samen waarmee hij de groep scouts had opgericht, besloot hij tot aftreden. De beslissing van Stanisław leidde tot onvrede bij de scouts in zijn groep en had tot gevolg dat velen ook wensten op te stappen. Sosabowski vroeg hen te blijven. De reden was dat anders de scoutinggroep uiteen zou vallen. Sosabowski achtte het voortbestaan van de groep belangrijker dan de persoonlijke motieven! Later in zijn carrière zou zich in Engeland eenzelfde situatie voordoen. Men gaf gehoor aan zijn verzoek. Met als gevolg dat het Scherpschutters Legioen van de scouts als groep bleef bestaan en in enkele jaren flink in groeide. Sosabowski zou later nog vaak refereren aan deze tijd als een periode van sterke ontwikkeling van Poolse patriottische opvattingen. In 1913 werd Stanisław Sosabowski opgeroepen voor dienstplicht in het 58ste Keizerlijk & Koninklijk infanterieregiment van Oostenrijk-Hongarije. In 1914 werd hij naar het Russische front gestuurd. Zijn vuurdoop was bij de stad Przemysl. Aan het front kreeg hij te maken met het dagelijkse soldatenleven: honger, kou en ontberingen. Deze tijd vormde zijn visie op militair leiderschap, een visie die in zijn hele diensttijd richtinggevend zou blijven. Hij was er van overtuigd dat een bevelhebber nooit meer van zijn ondergeschikten dient te eisen dan van zichzelf en dat een commandant een order eerst aan zichzelf dient voor te leggen. Op 15 juni 1915, aan de rivier de Lesna, raakte Sosabowski door granaatscherven gewond aan zijn rechterknie. Hij kwam in het ziekenhuis te Lublin. Door deze verwonding kon hij zijn knie enkele jaren niet gebruiken. In 1917 trouwde Stanisław Sosabowski met Maria Tokarska. In datzelfde jaar werd hun zoon Stanisław Janusz geboren. Sosabowski had toen de rang van Sergeant I in het Oostenrijkse leger. Hij was meerdere malen gedecoreerd voor moed en dapperheid. Hij had niet de vereiste opleiding tot Oostenrijks reserve officier doorlopen. Toch werd hij op basis van zijn conduitestaat en zijn eerder behaalde diploma van scouting officier bevorderd tot Onderluitenant in het Oostenrijkse leger. In 1918 werd hij bevorderd tot Luitenant. Hij kwam in contact met veel Polen die dienst deden in het Oostenrijkse leger. Alsook met leden van de Poolse Militaire Organisatie onder bevel van de (toen nog) Majoor Seweryn Burhardt-Bukacki. Na de eerste wereldoorlog werd Polen onafhankelijk. Op 1 November 1918 ging Sosabowski in dienst bij het Poolse Leger. Hij kreeg de positie van Hoofd van de Reorganisatie Commissie van het voormalige Generale Gouvernement in de provincie Lublin. Op 15 november werd hij bevorderd tot Kapitein. Kort daarop werd Kapitein Sosabowski overgeplaatst naar het Ministerie van Defensie. Hij was daar werkzaam op het Hoofdbureau van Reorganisatie en verantwoordelijk voor de planning van de strategische reserves. Op 9 november 1920 werd hij bevorderd tot Majoor. Tijdens de Pools – Russische oorlog van 1919-1920, vocht hij niet aan het front, ondanks dat hij zich voor frontdienst aanmeldde bij de Poolse Raad van Landsverdediging. Minister van Defensie Kazimierz Sosnkowski schreef in een brief van 28 april 1921 dat Sosabowski niet mocht dienen aan het Russische front. Er was een tekort aan competente officieren bij de Poolse Generale Staf. De verdiensten van Sosabowski bij de Staf, zo stelde Sosnkowski, waren gelijkwaardig aan de verdiensten van een officier aan het front. Op 28 oktober 1922 werd Sosabowski toegelaten tot de Hogere Militaire Academie. In een beoordeling van de gouverneur van de Academie, Generaal Aurelius von Serda-Teodorski gaf deze aan dat Majoor Sosabowski onder de juiste begeleiding een uitstekend opperofficier zou zijn. Ook interessant is de opmerking van de Franse Kolonel Louis Faury, docent aan de Hogere Militaire Academie. Deze beschreef Sosabowski als een goed officier met een nuchtere denkwijze, temperamentvol, vlijtig, en met uitstekende militaire kwaliteiten. Als verbeterpunt voor Sosabowski noemde Kolonel Faury zijn neiging tot vragen stellen en discussie. Maar dit zou volgens Faury onder goede begeleiding alleen maar positief zijn. Het lijkt dat beide meningen duiden op de moeite die Sosabowski had bij de acceptatie van de stijl van sommige militaire commandanten. Dit vind mede zijn oorzaak in de hoge eisen die hij zichzelf stelde. Eisen die hij stelde aan ondergeschikten en andere commandanten, ook aan zijn superieuren. Na de beëindiging van zijn opleiding aan de Hogere Militaire Academie keerde Majoor Sosabowski terug naar de Staf van het Poolse Leger. In maart 1928 werd hij bevorderd tot Luitenant-kolonel. In datzelfde jaar begon zijn dienst bij de parate eenheden. In het begin voerde hij het bevel over het 75ste Infanterieregiment in Chorzow. Om snel daarna het bevel over te nemen van het regiment in Rybnik. Hier begon het beeld te ontstaan van de strenge bevelhebber. Bij het begin van zijn dienst als plaatsvervangend commandant van het 3e regiment Bergjagers van Podhale in Bielsko-Biala stond hij al bekend als een streng officier. Zijn superieur in die tijd was Generaal Tadeusz Kutrzeba die in een beoordeling over Sosabowski schreef: ”Een officier die over een brede militaire kennis beschikt. Vooral op het gebied van efficiëntie en economie met betrekking tot de landsverdediging. Een temperamentvol en besluitvaardig man. Een man van hoge intelligentie; hij werkt snel en efficiënt. Niet gemakkelijk in de omgang. Ondergeschiktheid veroorzaakt bij hem soms moeilijkheden. Hij houdt van zelfstandigheid en verantwoordelijkheid. Is zeer nauwgezet en economisch in materiële en financiële zaken. Gezond en sportief, een voortreffelijk officier.” Het Hoofd van de Generale Staf, Generaal Waclaw Stachiewicz, vertrouwde in 1936 de leiding over het 9e Regiment Infanterie gelegerd in Zamosc, toe aan Sosabowski. In Zamosc heeft Luitenant-kolonel Sosabowski zijn eenheid met succes geleid. Helaas was dit ook de plaats van persoonlijke drama’s. In 1938 raakte zijn oudste zoon Stanisław Janusz, een veelbelovend sportman en medisch student, tijdens het zomerkamp van de onderofficiersschool door een ongelukkige duik in ondiep water ernstig gewond. In de herfst van dat jaar overleed zijn jongere zoon Jacek, leerling van het Gymnasium te Zamosc, aan de gevolgen van een tragisch ongeval. Deze gebeurtenissen veroorzaakten een psychische inzinking bij Sosabowski en hij vroeg om overplaatsing. Minister van Defensie Generaal Tadeusz Kasprzycki besloot Sosabowski naar Warschau over te plaatsen. Begin 1939 kreeg de hij het commando over het 21ste Infanterieregiment Dzieci Warszawy [Kinderen van Warschau]. Toen op 1 september 1939 de tweede wereldoorlog uitbrak, waren Sosabowski en zijn Infanterieregiment buiten Warschau. Meteen trokken zij terug naar de hoofdstad waar zij vanaf 7 september tot aan de overgave de stad tegen de Duitse Wehrmacht verdedigden. Voor zijn verdiensten in de strijd om Warschau ontving Sosabowski het erekruis Virtuti Militari 5e klasse. Nadat in oktober 1939 het Poolse leger volledig door Nazi-Duitsland en Sovjet-Rusland verslagen was, meldde hij zich samen met zijn zoon als krijgsgevangene. Enkele dagen later besloten zij echter samen uit het kamp te vluchten. Zijn zoon sloot zich aan bij het Poolse verzet en zou in 1944 als majoor-arts deelnemen aan de Opstand van Warschau en daarbij blind raken. In november 1939 heeft Sosabowski contact opgenomen met Generaal Stefan Rowecki-Grot, de bevelhebber van de Dienst voor de Poolse Strijd [Sluzba Zwyciestwu Polski]. Rowecki-Grot zou in 1944 door de Duitsers in Sachsenhausen worden geëxecuteerd. Op bevel van Rowecki-Grot trok Sosabowski naar Lwow om daar het verzet te hervatten. Op 21 november heeft Sosabowski Warschau verlaten. Zijn gezin moest hij achterlaten. Stanisław Sosabowski zou Warschau nooit en te nimmer meer terugzien. In Lwow constateerde hij dat de strijd hervatten onmogelijk was. Daarop is hij naar Hongarije gegaan. In Budapest kreeg hij orders om naar Parijs te vertrekken. Op 22 december 1939 meldde hij zich in Parijs bij Generaal Wladyslaw Sikorski, Pools Eerste Minister en Chef van de Generale Staf. Sosabowski was een van de eerste hogere officieren die uit het door Duitsland en Rusland bezette Polen in Parijs aankwam. Tijdens een enkele uren durend gesprek rapporteerde hij aan Sikorski over de situatie in Polen en over de organisatie van de Poolse militaire ondergrondse. Hij werd benoemd tot plaatsvervangend commandant van de in Frankrijk nieuwgevormde 4e Poolse Infanteriedivisie onder leiding van Generaal Rudolf Dreszer. Door de veelvuldige afwezigheid van Dreszer was Sosabowski feitelijk bevelhebber van de divisie. Na de strijd in mei 1940 en de capitulatie van Frankrijk organiseerde hij de evacuatie naar Engeland van grote delen van het Poolse Leger. Op 21 juni 1940 kwam Sosabowski in Engeland aan. Daar vormde hij de 2e Poolse Fuseliersbrigade. Enige tijd later werd deze Brigade echter opgeheven. Met als gevolg dat honderden Poolse soldaten zonder toewijzing aan een eenheid achterbleven. Sosabowski heeft met deze soldaten de 4e Poolse Kaderbrigade Fuseliers gevormd, met de standplaats Ellioc in het graafschap Dumfries. Het doel van de 4e Brigade was werving en militaire scholing van vrijwilligers van Poolse afkomst uit Canada en de VS. In oktober 1940 werd de Brigade naar het Schotse Five verplaatst om de Four of Fourth baai te verdedigen bij een eventuele Duitse invasie vanuit Noorwegen. In deze tijd nam de Poolse Generale Staf het initiatief tot een parachutisten opleiding. Hierin was Sosabowski zeer geïnteresseerd. Hij stuurde zijn beste manschappen naar het Britse Parachutisten opleidingscentrum in Ringway. De brigade begon aan specialistische militaire skitraining, schietoefeningen en survival opleiding. Kolonel Sosabowski was zich bewust van het feit dat de oefeningen van zijn manschappen als hoofddoel de bevrijding van Polen hadden. De kolonel overwoog vanuit verschillende invalshoeken hoe het Poolse potentieel het beste benut zou kunnen worden bij de bevrijding van Polen. De snelste, maar tevens moeilijkste, manier om Poolse militaire eenheden in het vaderland te brengen was door middel van luchtlandingen. Sosabowski meldde zich bij Generaal Sikorski, de Poolse Eerste Minister en opperbevelhebber van de strijdkrachten, met het verzoek tot het oprichten van een luchtlandingseenheid, de eerste in de Poolse militaire geschiedenis. Sikorski zag het nut van een para opleiding en gaf order om de 4e Kaderbrigade Fuseliers om te vormen tot een luchtlandingseenheid. De beslistheid en het doorzettingsvermogen van Sosabowski werden snel bekend, zowel bij het Poolse als bij het Britse leger. Het resultaat was dat er op 23 september 1941 begonnen werd met oefeningen te Kincraig in Schotland. Na afloop van deze oefeningen maakte Generaal Sikorski in een toespraak bekend dat vanaf dat moment de 4e Kaderbrigade Fuseliers de 1e Onafhankelijke Poolse Parachutistenbrigade was geworden, met als bestemming: de strijd voor Polen in Polen. Alle andere Poolse eenheden konden onder geallieerd bevel overal worden ingezet, de parachutisten zouden strijden op Pools grondgebied. De beslissing van Sikorski tot oprichting van de Parachutistenbrigade had een positieve uitwerking. Er werd een werving van vrijwilligers toegestaan en de rekrutering begon. Bij de Brigade meldden zich veel soldaten met een stevig militair strafregister. Bevelhebbers van andere eenheden zagen zich op deze manier verlost van ‘moeilijke soldaten’. Sosabowski gaf deze soldaten zijn vertrouwen. Hij bood hen een nieuwe kans en een zeer harde militaire opleiding. Ook wiste hij hun militaire conduitestaat. Als de overtredingen zich niet herhaalden gaf hij hen een normale kans op bevordering. Het is een feit dat niemand hem teleurstelde. Iedereen greep zijn kans. Op 27 april werden er 300 manschappen aan de brigade toegevoegd. Verdere aanvullingen volgden in 1942 en 1943. De Britten waren van mening dat de manier van leidinggeven door Sosabowski van doorslaggevende betekenis was voor de hoge militaire kwaliteit die de Brigade in korte tijd bereikte. Met name Generaal Frederick Browning, commandant van de Britse Parachutisten, raakte bijzonder in de Poolse para’s geïnteresseerd. De Britse interesse heeft later tot een drama geleid, vooral voor Sosabowski persoonlijk. In september 1942 keurde het Britse War Office de begroting van de Brigade goed. Die telde toen 180 officieren en 2.700 onderofficieren en manschappen. Generaal Browning had bijzondere waardering voor de Poolse parachutisten. Vanwege een ernstig gebrek aan manschappen bij de Britse Para’s werd het plan opgevat om de Polen onder Brits commando te plaatsen. Browning knoopte relaties aan met Sosabowski. Uitwisseling van militaire kennis en vooral ook waardering voor Sosabowski als officier resulteerden in september 1942 in het Britse voorstel om een Pools-Britse parachutisten divisie onder leiding van Sosabowski te vormen. Het accepteren van dit voorstel zou zondermeer een betere positie en een bevordering voor Sosabowski betekenen. Voor de Britten zouden de hoog gemotiveerde Poolse parasoldaten en hun uitstekende bevelhebber een grote aanwinst zijn. Het zou echter een verandering van bestemming voor de Poolse para’s betekenen. Zij zouden niet meer primair beschikbaar zijn om hun eigen vaderland te bevrijden. Iets wat voor Sosabowski onaanvaardbaar was. Zijn loyaliteit lag bij Polen en bij Warschau. Omdat Sosabowski niet inging op het aanbod op Britse condities van de Engelse generaal, verslechterde de verhouding tussen Browning en Sosabowski. De lezer dient te bedenken dat Browning tot de Engelse upper-class behoorde en een beroepsofficier van de Guards was, met de visie en de attitude van een hoge militair van The British Empire. Op advies van Sosabowski weigerde Generaal Kazimierz Sosnkowski, toen Chef Staf van de Poolse strijdkrachten, in het najaar van 1943 om de 1e Onafhankelijke Parachutisten Brigade onder bevel van de Britten te plaatsen. Browning begreep dat Sosabowski zijn standpunt niet zou wijzigen. Hij zou nooit de instemming van de Polen krijgen voor een verandering van bestemming van de Brigade. Browning gaf zijn goede verstandshouding met de Polen op en verplaatste het dispuut naar Londen. Eerst werd de overeenkomst geannuleerd die tussen Sikorski en Sir Alan Broke was gesloten betreffende de inzet van de Brigade op Pools grondgebied. Daarna werden de militaire faciliteiten sterk verminderd. Plotseling bleken er geen vliegtuigen en ander hoogwaardig materieel meer voor de Polen beschikbaar. Vervolgens dreigden de Britten de Brigade te ontbinden en de manschappen in te lijven bij de Poolse pantserdivisie. Onder de toenemende druk kon de Poolse Chef Staf Generaal Sosnkowski niet anders dan toegeven. De Brigade kwam onder Brits bevel. Dit gebeurde op 6 juni 1944, de dag van de invasie in Normandië. Generaal Browning had zijn doel bereikt. Dit was een wens die Browning sinds de oprichting van de Poolse Parachutistenbrigade had. De door de Britten gevoerde politiek stelde Sosabowski voor een groot dilemma. Met ontbinding van de Brigade dreigde de enorme inzet en alle operationele training van de Poolse parachutisten verloren te gaan. Met plaatsing onder Brits bevel kwam het primaire doel van Sosabowski en de Poolse regering in Londen om de Brigade in te zetten voor de bevrijding van Polen in gevaar. De Britten hadden de Polen voorzien van de middelen tot oprichting van de Brigade. De Poolse Brigade trainde Noorse, Franse en andere geallieerde commando’s en geheim agenten in paratechnieken. Maar hun ultieme doel was de bevrijding van Polen. De Britten hadden echter elke soldaat nodig en in het bijzonder de parachutisten. Was de houding van Sosabowski niet naïef? Om deze vraag te kunnen beantwoorden moet men rekening houden met het feit dat Sosabowski een militair en geen politicus was. Zijn acties werden steeds afgestemd met zijn superieur Generaal Sosnkowski. Deze was vol begrip voor Sosabowski’s ideeën en visie. Sosabowski handelde altijd uit militair oogpunt en op een manier die rechtvaardig voor de aan hem toevertrouwde soldaten en eerlijk was. De ontwikkelingen in 1944 en 1945 laten zien dat de handelingen van andere Poolse bevelhebbers en leden van de Poolse regering in Londen ten aanzien van de bevrijding van Polen uiteindelijk geen resultaat hadden. De leiding over een Pools-Britse parachutisten divisie zou de carrière van Sosabowski een grote stimulans geven, maar het zou de inzet van de Poolse Strijdkrachten [Polskie Sily Zbrojne] bij de bevrijding van Polen op het spel zetten. Ondanks de meedogenloze Duitse bezetting ging het leven in het bezette Polen door. Het Poolse volk rekende nog steeds op hulp van de Brigade tijdens de Opstand van Warschau. Inwoners van Warschau schonken aan de brigade een vaandel gemaakt uit het 19e eeuwse kazuifel van de Kardinaal van Warschau. Het vaandel werd via ondergrondse kanalen naar Engeland gebracht. Het kwam aan op 15 juni 1944, negen dagen nadat duidelijk was geworden dat de parachutisten onder leiding van Sosabowski Warschau niet zouden bevrijden. De dag van het overdragen van het vaandel werd Sosabowski bevorderd tot Generaal-Majoor. Zijn onderscheidingstekens werden door zijn manschappen aangeboden. Zij hadden deze van omgesmolten Engelse shillings gemaakt die zij als soldij hadden ontvangen. Dat was bijzonder, zeker indien men bedenkt dat hij bekend stond als een veeleisend officier. Sosabowski was geroerd door deze geste. Zijn bevordering en de houding van zijn soldaten maakten de inlijving onder de Britten er niet zoeter op. Juni 1944 was een ongelukkige periode voor Sosabowski. Ondanks zijn bevordering was de belangrijkste onderneming uit zijn militaire loopbaan van de baan. De hele opzet die leidde tot de oprichting van de Brigade was haar te gebruiken voor de bevrijding van de Poolse republiek. De uitdrukking ‘Langs de kortste weg’ [Najkrotsza Droga] was in het moreel van de Brigade ingebakken. Om deze uitdrukking alleen al meldden zich Polen van veertig jaar en ouder. Zij droegen met overgave een harde discipline die zelfs voor jongere soldaten moeilijk was. Om zijn ideeën te kunnen realiseren negeerde Sosabowski zijn persoonlijke welzijn en offerde hij zijn militaire en persoonlijke toekomst op. Helaas stelden de Britten zijn Poolse vaderlandslievendheid niet op prijs. Nadat duidelijk was geworden dat de geallieerden geen hulp zouden bieden tijdens de Opstand van Warschau zijn de Poolse parachutisten op 13 augustus 1944 in hongerstaking gegaan. Sosabowski heeft dit aan de Poolse opperbevelhebber gemeld. Hij probeerde op deze manier enige ruchtbaarheid aan de zaak te geven. Hij heeft niemand voor de acties disciplinair gestraft. Hij was zelfs solidair met zijn ondergeschikten. Het mocht allemaal niet baten. De Brigade bleef in Engeland terwijl in Warschau de Polen door de Duitsers werden afgeslacht. In het bijzonder de Waffen-SS trad op barbaarse wijze op. Warschau werd in de as gelegd. De Russen keken toe. Begin september 1944 bereikte het 2e Britse leger en de daartoe behorende 1e Poolse Pantserdivisie onder Generaal Maczek het Albert kanaal en de Schelde in noord België. Het Britse leger viel onder Generaal Bernard Montgomery. De lange bevoorradingsweg vanaf Normandië zorgde voor een stilstand in de opmars van de geallieerde troepen. Montgomery vatte het plan op om via een grote luchtlandingsoperatie een doorbraak te forceren. Het zou het einde van de oorlog bespoedigen. Men was in de veronderstelling dat de Duitsers in Nederland niet over de juiste middelen beschikten en dat ze weinig tot geen weerstand zouden bieden. Daarom werd er besloten om met behulp van het lucht-korps het gebied dat de geallieerden scheidde van Arnhem te overbruggen. Aan de luchtlanding zou ondermeer de 1e Britse Parachutistendivisie en de nu operationeel aan deze divisie toegevoegde 1e Poolse Parachutistenbrigade deelnemen. Het zou de grootste luchtlanding in de militaire geschiedenis worden. En naar we nu weten het grootste fiasco van de westelijke geallieerden. De begin september 1944 geplande operatie werd, mede als gevolg van terechte kritiek van Sosabowski, tot twee keer toe uitgesteld. Op 17 september, de herdenkingsdag van de Russische aanval op Polen, begon de operatie Market Garden. De Poolse para’s zouden op 21 september om 14.00 uur naar Arnhem vertrekken, een deel zou met de zware wapens landen in zweefvliegtuigen en de overigen zouden springen. Generaal Sosabowski zag af van de aangeboden overtocht in een zweefvliegtuig, hij zou springen met zijn soldaten. Samen met zijn para’s heeft hij in de rij gestaan voor de Dakota’s, zich houdend aan de bevelen van Luitenant Dyrda die de leiding over de sprong had. Sosabowski was toen 52 jaar, wat voor een parachutist een vergevorderde leeftijd is. Ondanks het feit dat Montgomery de operatie voor 90% geslaagd achtte, eindigde Operatie Market Garden in een groot verlies voor de geallieerden. De hoofdoorzaken van het fiasco waren: gebrek aan verkenning, negeren van meldingen van het Nederlandse verzet, niet werkende radio’s en bijgevolg slechte coördinatie van militaire operaties, en een ronduit slechte leiding van de Britse militaire top. Ondanks de goede leiding van Sosabowski en het nodige geluk bleven de verliezen aan de kant van de Polen niet beperkt. De uitstekende training van de Poolse parachutisten en hun ongelofelijke strijdlust redde veel Bitse para’s het leven. Ruim 23% van de Polen werd gedood of raakte gewond. Er werden ongeveer 80 man door de Duitsers gevangengenomen van wie een meerderheid gewond was. Generaal Sosabowski ontving voor zijn verdiensten in de slag om Arnhem geen erkenning. Onder Britse druk verleende de Poolse regering in Londen hem in plaats van Virtuti Militari 4e klasse slechts het Dapperheidkruis. De Britse regering beloonde Generaal Robert Urquhart en Generaal Frederic Browning met het hoogste Britse onderscheidding, de Bath-Orde. Deze is door Koning George VI uitgereikt. Het was een eerste teken dat de Britten een zondebok zochten buiten hun eigen gelederen. Door de sterke kritiek van Amerikaanse zijde en ook in het Britse Parlement had Montgomery iemand nodig om de schuld van de mislukking van de operatie te geven. Dat zou Sosabowski worden. Op 4 november 1944 kreeg Sosabowski order om zijn manschappen onder leiding van de bevelhebber van de Britse 1e Airbornedivisie te stellen. Het doel was versterking van de uitgedunde Britse paratroepen. Deze beslissing ontnam de Brigade haar laatste restje onafhankelijkheid. Dit was in strijd met alle eerder door de Britten gedane beloften. Als reactie richtte Sosabowski zich tot Generaal Stanisław Kopanski, Chef van de Poolse Generale Staf, met het verzoek tot interventie. Het resulteerde op 22 november in het intrekken van de order van 4 november. Tegen beter weten in bleef Sosabowski hopen op inzet van zijn Brigade in Polen. De onafhankelijkheid van de Poolse parachutisten bleef op papier behouden. Het 1e Britse Luchtlandingsleger kampte na de enorme verliezen bij de slag om Arnhem met een groot tekort aan vrijwilligers. Dit resulteerde dan ook in feitelijke ontbinding van de 1e Airbornedivisie. Voor generaal Browning was het teveel. Weer was daar Sosabowski om zijn plannen te dwarsbomen. Het was de spreekwoordelijke druppel die de emmer deed overlopen. Generaal Browning besloot stappen te ondernemen om zich van de in zijn ogen koppige Poolse generaal te ontdoen. Op 20 november 1944 legde Browning een rapport voor aan Generaal Ronald Weeks, Deputy Chief Imperial General Staff van het Britse War Office. Het was een rapport vol verwijten aan het adres van de Poolse commandant. Zo meldde hij dat Sosabowski al in de opleidingsfase van de parachutisten niet in staat was gebleken zich als goed bevelhebber op te stellen. Ook verweet hij Sosabowski gebrek aan flexibiliteit en begrip voor de haast bij de uitvoering van de operatie Market Garden. Tijdens deze operatie zou Sosabowski zich, volgens Browning, bemoeien met de gang van zaken en zich onttrekken aan het gevecht. Dat laatste was gezien de hoge motivatie van de Polen om tegen de Duitsers te vechten een regelrechte gotspe. Ook negeerde Browning daarmee het feit dat Sosabowski op de dag dat de beslissing tot terugtrekking viel, nog met goede militaire argumenten gepleit had voor het doorzetten van de slag. Desalniettemin verzocht Browning om een andere commandant van de Poolse Parabrigade. Hij suggereerde een jongere en meer flexibele officier. De verwijten van Browning moeten bestempeld worden als compleet absurd. Ten eerste stelde Browning vast dat Sosabowski al onbekwaam was als bevelhebber tijdens de opleiding van de parachutisten. Dit staat lijnrecht tegenover zijn aanbod van 1942 om Sosabowski aan het hoofd van de te vormen Pools-Britse Parachutistendivisie te stellen. Browning’s verwijt ten aanzien van de competentie van Sosabowski was volledig ongegrond. Ten tweede verwijt Generaal Browning Sosabowski gebrek aan inzet in de uitvoering van de operatie. Men moet inderdaad vaststellen dat Sosabowski geen voorstander was van een haastige voorbereiding. Dankzij zijn kritiek werd het eerste, naar wat zou blijken, volledig verkeerd voorbereide plan uitgesteld. Montgomery heeft later toegegeven dat juist de Britten grove fouten in de voorbereiding hadden gemaakt. Zij namen niet alle dreigingen en risico’s in acht. Maar het rapport van Browning kwam Montgomery niet slecht uit. Het bood hem de kans zijn eigen straatje schoon te vegen. Dat een uitmuntend officier en vaderlandslievend militair als Sosabowski daarvan de dupe werd deerde Montgomery niet. De Britten maakten bij Market Garden kapitale fouten. Het noodzakelijke element van verrassing en snelheid is onvoldoende benut. Het verwijt van Browning inzake een negatieve uitwerking van de bemoeienissen van Sosabowski en het ontwijken van het gevecht door de Poolse Parachutisten kan men op eenvoudige manier weerleggen. De Britse battle reports wijzen uit dat de Poolse soldaten alle door de Britten opgedragen orders zorgvuldig en vaak voor meer dan vereist hebben uitgevoerd. Problemen bij het uitvoeren van de opdrachten tijdens Market Garden ontstonden door gebrek aan middelen, die de Britten zouden waarborgen. Sosabowski en zijn Poolse parachutisten hebben vele geallieerde levens gered. Poolse para’s dekten de aftocht van de Britten over de rivier. In deze context was het ‘vingerwijzen’ van Generaal Browning niet meer dan het zoeken naar een zondebok. Het was het een persoonlijke wraakactie aan het adres van de Poolse generaal. Een man die immers toch niet tot de selecte club van aan Eton en Sandhurst opgeleide Engelse hoge militairen behoorde. Browning probeerde met zijn actie druk uit te oefenen op de Poolse opperbevel om in deze zaak een oplossing te forceren. Generaal Sosnkowski, de Chef van de Generale Staf die Sosabowski zou kunnen verdedigen, was er niet meer. Vanwege zijn kritiek op de geallieerden omdat deze in gebreke bleven de Opstand van Warschau te steunen en Polen meer en meer overlieten aan Sovjet-Rusland was Sosnkowski onder Britse druk uit zijn functie gezet. Op 2 december 1944 werd generaal Sosabowski verzocht zich te melden bij Chef Staf Generaal Stanisław Kopanski die de brief van Browning aan hem voorlegde. Kopanski verklaarde dat Sosabowski, ondanks de persoonlijke onrechtvaardigheden, van zijn positie zou moeten afzien. Op 7 december gaf de Poolse president Raczkiewicz, tijdens een gesprek met Sosabowski aan, dat een weigering van de eisen van Browning zou leiden tot een crisis in de verhoudingen met de Britten. Hij beloofde de generaal een overplaatsing naar een geschikte positie. Ook beloofde hij, om de morele voldoening te waarborgen, een handgeschreven getuigschrift aan de generaal te richten. Hierin zou zijn militaire vakbekwaamheid en professionaliteit beschreven worden. Op 9 december 1944 heeft de President van de Republiek Polen, op advies van de Chef van de Generale Staf, Generaal Sosabowski uit zijn functie als commandant van de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade ontheven. Hij benoemde de generaal tot inspecteur van de Guard and Staging Units. Dit was alles behalve de beloofde voldoening. Er was ook geen enkele wijze sprake van erkenning voor zijn inzet en dapper optreden in de Slag om Arnhem. Generaal Sosabowski begon een strijd voor behoud van zijn goede naam. Hij verzocht om een onderzoek naar de kwestie en een onderzoek betreffende de Britse verwijten. Helaas, noch de Poolse Chef Staf, noch leden van de Poolse regering in Ballingschap hebben zich met de zaak willen bemoeien. Ondanks hun beloftes hebben zij niet de tijd of de wil getoond om zich in deze zaak te mengen. Andere zaken eisten hun aandacht. In januari 1945 werd immers het Lublin Comité als voorlopige Poolse regering door de Sovjet Unie geïnstalleerd in Warschau. En de Britten hadden al helemaal geen behoefte om hier een onderzoek aan te wijden. Sosabowski heeft nooit de verdiende erkenning voor zijn inzet in Arnhem gekregen. Op 25 december 1944 zijn de manschappen van Sosabowski in hongerstaking gegaan. Dit als protest tegen zijn ontslag als commandant van de Poolse Parachutistenbrigade. Sosabowski vroeg hen de actie te staken. Het zou zijn situatie toch niet veranderen. Op 27 december 1944 nam Sosabowski afscheid van zijn Parachutistenbrigade. Hij heeft zijn officieren de hand gedrukt, maar hij nam geen afscheid van het vaandel zoals dat in het Poolse leger door scheidende commandanten de traditie is. Daarmee gaf hij aan dat hij in de geest bij zijn soldaten bleef. Na de oorlog besloot Sosabowski niet naar Polen terug te keren. Naar Sovjet voorbeeld ontnam de nieuwe regering in Warschau veel hoge Poolse militairen hun nationaliteit. In Londen wachtte hem zijn zoon Stanislaw, de majoor-arts die blind uit de Opstand van Warschau was gekomen. Een Opstand waar zijn vader de Generaal hem niet had kunnen helpen. In 1948 lukte het Sosabowski om zijn echtgenote en zijn twee kleinkinderen naar Engeland te laten overkomen. Aan het begin van zijn burger leven heeft Sosabowski geprobeerd een eigen firma op te richten. Hij heeft huizen gerenoveerd en had een stoffeerderij. Sterke concurrentie en het gebrek aan voldoende kapitaal zorgden ervoor dat hij zijn bescheiden ondernemerschap niet kon voortzetten. Op 5 december 1949 is hij als magazijnbediende gaan werken bij CAN, een fabriek van elektronische toestellen. Zijn salaris was zes Pond Sterling per week. Zeventien jaar lang was hij een eenvoudige arbeider. Hij bleef werken tot hij 75 was. Hij had geen enkel recht op pensioen. Hij had gevochten voor de vrijheid en hij bleef met lege handen achter. Bij zijn afscheid van de fabriek ontving hij een bescheiden som en van zijn collega’s kreeg hij een gouden pen. Naast zijn werk was hij actief in de Poolse gemeenschap in Groot Brittannië. Hij was erelid van het Sikorski Genootschap. In 1969 is zijn privé-archief aan het Legermuseum te Warschau geschonken. In 1959 ging hij naar de VS op uitnodiging van het Parachutisten genootschap. Daar stelde hij voor een monument ter ere van de gesneuvelde Poolse parachutisten op te richten. In Chicago werd een comité ter oprichting van het monument gesticht. De fondsen werden verworven door schenkingen van parachutisten verspreid over de hele wereld. Op 19 september 1965 is in Warschau het monument ter ere van de gevallen Poolse parachutisten en Cichociemni onthuld. Deze verdienen enige toelichting. De Cichociemni [Stil & Duister] waren de geheim agenten en commando’s die in Polen tijdens de tweede wereldoorlog werden gedropt. Net als de paratrainingen voor Noorse en Franse agenten en commando’s verzorgde de Brigade ook de trainingen van de Poolse geheim agenten. Voor de trainingen van de Franse commando’s heeft Generaal Charles de Gaulle in een persoonlijke brief zijn erkenning uitgesproken en Sosabowski bedankt. De traditie van de Cichociemni wordt heden in Polen voortgezet door de commando’s van GROM [Grupa Reagowania Operacyjno Mobilnego]. Behalve zijn werk in de fabriek had de generaal vele sociale verplichtingen. Hij stond op om 5:30 uur en kwam thuis van zijn werk om 18:00 uur. Toen hij in 1955 door het Parachutisten Genootschap gevraagd werd de geschiedenis van de Brigade te schrijven wist hij dat dit hem veel tijd zou kosten. Toch nam hij de opdracht aan en hij schreef met uiterste regelmaat. Minstens 2 uur per dag en natuurlijk ook in de weekenden. Het resultaat was dat in 1957 zijn eerste boek ‘Langs de kortste weg’ [Najkrotsza Droga] werd uitgegeven. Het boek werd goed ontvangen en de eerste oplage was snel uitverkocht. Veel exemplaren werden meegesmokkeld naar Polen. Sosabowski schreef zijn volgende boek ‘Freely I Served’ in het Engels. Het boek kwam in 1960 uit in een oplage van 30.000 exemplaren. Korte tijd later werd het boek in het Nederlands vertaald en uitgegeven onder de titel ‘Ik vocht voor de vrijheid’. Sosabowski bleef praktisch zijn hele leven schrijven. Hij had zijn schrijfkamer op de zolder van zijn eenvoudige woning in een arbeiderswijk van Londen. Hier schreef hij ook zijn autobiografie: ‘De weg door het braakliggende land’ [Droga Wiodla Ugorem]. Toen hij op 75 jarige leeftijd stopte met werken, was hij net klaar met zijn laatste boek. Hij was bedroefd dat hij, op het einde van zijn leven, geen doel of perspectief meer had om te realiseren. Na het overlijden van zijn vrouw Maria bleef hij een tijdje alleen om later te hertrouwen met Krystyna die in 1972 overleed. Beide echtgenoten rusten naast hem in het familiegraf. Op 25 september 1967 overleed Generaal-Majoor Stanisław Franciszek Sosabowski aan een hartkwaal in Londen. Op 14 oktober 1967 is hij met militaire eer begraven op de Militaire Begraafplaats Powazki te Warschau. Hij werd bijgezet in het familiegraf. Hij was ereburger van de Nederlandse gemeente Heteren en academisch laureaat van de Poolse Academie van Wetenschappen. In 1988 werd Sosabowski postuum onderscheiden met het Commandeur Kruis van de Orde Polonia Restituta. Vertaald uit het Pools door J. Blaszyk en B.J. Blaszyk, Biervliet. Nederland. Voor zijn opmerkelijke moed en ongeëvenaarde leiding kende men hem de volgende belangrijke hoge decoratie toe: Bron: De Familie Sosabowski site Hare Majesteit Koningin Beatrix van Nederland, bij de presentatie op 31 Mei 2006 van het insigne van Militaire Willemsorde aan de Eerste Onafhankelijke Poolse Parachutistenbrigade en de insigne van de Bronzen Leeuw van het Brons, postuum, toegekend aan hun bevelhebber Generałbryg. Stanisław Franciszek Sosabowski…………. Links to other Sosabowski websites: |
Generał Stanisław Franciszek Sosabowski
Dzieciństwo i młodość przeżył w Stanisławowie, gdzie urodził się 8 maja 1892 r. Kolejarskiej rodzinie, obarczonej czwórką dzieci, nie było lekko, ale młody Stanisław ukończył szkoły i zdał maturę – z wyróżnieniem. Śmierć ojca sprawiła, że na niego spadł obowiązek utrzymania rodziny. Zarabiał korepetycjami. Podjął potem studia ekonomiczne w Krakowie, ale już w 1910r. Musiał wrócić do matki i rodzeństwa w Stanisławowie.
Pierwsze wojskowe kroki postawił w Drużynach Strzeleckich. Wstąpił do nich jeszcze w szkole średniej i rychło został komendantem oddziału w swoim rodzinnym mieście. Po powrocie z Krakowa organizował w Stanisławowie tajny skauting i był komendantem hufca aż do 1913 r., kiedy to – jako poddany austriacki – został powołany do ck armii.
Już w początkach wojny światowej kapral Sosabowski z ck 58 pułku piechoty przechodził chrzest bojowy w walkach pod Przemyślem. Są potem boje na Przełęczy Dukielskej, przełamanie frontu pod Gorlicami i ofensywa przez Lubelszczyznę aż po Brześć. W połowie 1915 r. St. Sierż. Sosabowski (odznaczony już kilkakrotnie za waleczność) zostaje ciężko ranny w walkach nad rzeką Leśną. Dzień odzyskania niepodległości w listopadzie 1918 r. Zastaje go w Lublinie.
Do Wojska Polskiego zgłasza się natychmiast i dostaje przydział do Ministerstwa Spraw Wojskowych Tam spędzi okres wojny z bolszewikami, bo nie wygojone wciąż kolano nie pozwala mu wyruszyć na front. Po wojnie zostaje zweryfikowany w stopniu majora, a w 1922 r. Rozpoczyna studia w Wyższej Szkole Wojennej. Po dyplomie podejmuje służbę w Sztabie Generalnym. W początkach 1928 r. Awansuje do stopnia podpułkownika, a stan kolana pozwala mu wreszcie powrócić do służby w linii. Najpierw dowodzi batalionem w 75 PP, potem jest zastępcą dowódcy 3 Pułku Strzelców Podhalańskich w Bielsku-Białej; z tych czasów pozostało mu zamiłowanie do taternictwa i arciarstwa. Od 1930 r.
Wraca do Wyższej Szkoły Wojennej, gdzie zostaje wykładowcą operacyjnej służby sztabu (znanej dzić jako logistyka) i kierownikiem tego przedmiotu. Zarówno przełożeni, jak i słuchacze cenili go wysoko.
W 1937 r. Płk dypl. Sosabowski zostaje dowódcą 9 PP Legionów w Zamościu, a w styczniu 1939 r. Obejmuje dowództwo 21 PP, "Dzieci Warszawy" i na czele tego pułku walczy od pierwszych dni września 1939 r. Pułk bije się bod Ciechanowem i na przedpolach Modlina, a potem broni stolicy od wschodu, na ulicach Grochowa i Saskiej Kępie. Wymienia go w swym rozkazie poęegnalnym gen. Rommel, pisząc: "Ze szczególnym uznaniem muszę podkreślić bohaterstwo, upór i ofiarność żołnierzy 21 PP pod dowództwem wyśmienitego dowódcy pułku, płk Dypl. Stanisława Sosabowskiego…". Pułk i płk Sosabowski zostają odznaczeni Krzyżami Virtuti Militari rozkazem dowódcy Armii "Warszawa" z 29 września – dnia kapitulacji stolicy…
Nie wszyscy oficerowie idą do niewoli. Zawiązała się już tajna organizacja wojskowa – Służba Zwyciąstwu Polski – i wielu oficerów przechodzi do konspiracji. Jej komendant, gen. Tokarzewski daje płk. Sosabowskiemu zadanie: ma – jako jego wysłannik – dotrzeć do Francji i dostarczyć emigracyjnym władzom polskim w Paryżu meldunki o sytuacji w kraju. Pułkownik rusza w drogę jako Emil Helm. W Warszawie pozostawia żonę i syna, także Stanisława, studenta medycyny.
Przez Węgry i Rumunię dociera do Paryża. Nie szuka "posad". Zostaje zastępcą dowódcy 4 DP, formującej się w obozach Les Sables d’Olonne, a potem w Parthenay. Dywizja już nie zdąży sformować się i wejść do walk. 18 czerwca 1940 r. kadra i niewielka część żołnierzy ładuje się w porcie La Pallice na statek i zostaje ewakuowana do Anglii. W Szkocji, w m. Eliock formują się zalążki 4 "kanadyjskiej" Brygady Strzelców i płk Sosabowski zostaje jej dowódcą. Wyjazd do Kanady, gdzie brygada ma doszkolić się i uzupełnić stany o ochotników z tamtejszej Polonii (stąd nazwa), nie dochodzi do skutku.
Tu w głowie pułkownika rodzi się pomysł wręcz szalony: skoro jest nas tak mało – trzeba utworzyć jednostkę elitarną, ochotniczą, taką, jakiej nigdy w Wojsku Polskim nie było. Brygadę spadochronową Swój pomysł wciela w czyn: niedarmo jest znakomitym organizatorem. Rozpoczyna się ciężkie, wyczerpujące szkolenie – ale wciąż przybywają nowi ochotnicy. Żołnierze własnym sumptem budują w Largo House własny ośrodek szkoleniowy, zwany "małpim gajem", odbywają się dziesiątki kursów specjalistycznych – i pierwsze skoki spadochronowe na lotnisku w Ringway. Płk Sosabowski sam jest wszędzie na czele, daje przykład – a przecież nie jest młodzikiem. Pierwsze skoki ze spadochronem wykonuje mając już 49 lat… I trzyma swe wojsko żelazną ręką. Ci, którzy go znali odtwarzają jego obraz dość ostrą kreską. Surowy ale sprawiedliwy, despotyczny niemal wobec oficerów, ale lubiany przez żołnierzy. Nie znosił sprzeciwu, był wybuchowy i uparty, cenił wysoko swój autorytet i miał wielkie poczucie godności osobistej. Zdanie swoje wypowiadał bez ogródek, prawdę walił prosto w oczy. Nie umiał "politykować". Twierdził, że "nie wychował się na salonach". W pażdzierniku 1942 r. rozkaz Naczelnego Wodza nadaje jej nazwę 1 Samodzielnej Brygady Spadochronowej i pozostawia ją do swej wyłącznej dyspozycji. Hasłem brygady jest bowiem: "Najkrótszą drogą!", co znaczy, że jako pierwsi powrócą do Polski tą właśnie drogą – na spadochronach. Wszyscy w brygadzie wierzą w to głęboko, od dowódcy do najmłodszego żołnierza.
Dowódcę zaś – jako znakomitego fachowca – wysoko cenią także Brytyjczycy, bardzo niechętni przecież obcokrajowcom. We wrześniu 1943 r. gen. Browning, wysoki oficer brytyjskich wojsk powietrzno-desantowych, złożył płk. Sosabowskiemu wręcz niezwykłą propozycję: zaproponował mu objęcie dowództwa brytyjsko – polskiej dywizji spadochronowej! Brygada liczyła wówczas około tysiąca żołnierzy. Resztę – 11 tysięcy – mieli stanowić Brytyjczycy, a płk Sosabowski otrzymywał automatycznie awans na generała… Ale odmówił!
Dopóki płk Sosabowski nie opanował angielskiego – nad jego kontaktami z Brytyjczykami czuwał osobisty tłumacz i jedyny chyba przyjaciel pułkownika w brygadzie, por. Rez. Jerzy Dyrda, inżynier – ekonomista i wysoki urzędnik w przedwojennym, polskim Koncernie Żelaza i Stali. To on tonował ostre, bezpardonowe wypowiedzi swego dowódcy, wiedząc, jak bardzo Anglicy zważają na formy… 15 czerwca 1944 r. płk Sosabowski awansuje do stopnia generała brygady. 1 SBSpad., jest organizacyjnie dopinana na ostatni guzik. W pierwszych dniach sierpnia przychodzi wiadomość o wybuchu powstania w Warszawie. W brygadzie wrze. Wszyscy są gotowi do lotu nad Warszawę, ale nie ma takich rozkazów. Bo być nie mogło. Dni płyną. Zarzewie buntu w kilku kompaniach gasi generał swoim autorytetem. Jeszcze nie wie, że jego syn – lekarz, porucznik AK i dowódca plutonu "Stasinek"utracił w powstańczych walkach wzrok.
Brytyjczycy grożą rozbrojeniem brygady. Nowy Wódz Naczelny gen. Sosnkowski oddaje w końcu 1SBSpad. do ich dyspozycji. Aż przychodzi czas operacji "Market-Garden", największej w II wojnie światowej operacji powietrzno-desantowej sprzymierzonych.
Polacy skakali pod Driel naprzeciw Arnhem, na przeciwległym, południowym brzegu Renu. Tak przewidywały rozkazy, które nakazywały też natychmiastową przeprawę, aby pójść z pomocą okrążonym Brytyjczykom. Desantowali się z dwudniowym opóźnieniem (ze względu na zły stan pogody nad lotniskami) i skakali wprost na niemieckie lufy. W istniejącej już sytuacji posłanie w bój 1SBSpad. nie miało właściwie sensu. Ponad półtora tysiąca polskich spadochroniarzy nie mogło już przechylić szali ani odwrócić nieuchronnej klęski.
21 września skakała pod Driel jedynie część brygady z gen. Sosabowskim, bo reszta nadleciała dopiero za trzy dni i lądowała w dość odległym Grave. Polscy spadochroniarze zdani byli tylko na broń osobistą (bo artyleria przeciwpancerna
brygady odleciała w pierwszym dniu operacji rzutem szybowców wraz z Brytyjczykami i walczyła pod Arnhem u ich boku do końca, ponosząc ogromne straty), haubice zaś miały nadejść morzem.Okrążeni pod Driel, odpierali niemieckie ataki, a jedynie talentom dowódczym generała i wielkiej bitności żołnierzy zawdzięczać można, iż polskie kompanie jeszcze dwukrotnie forsowały Ren na zaimprowizowanych łódkach: promu obiecanego w planach operacji nie było.
W ostatniej fazie bitwy – nocą z 25 na 26 września – właśnie Polacy osłaniali odwrót niedobitków brytyjskich spadochroniarzy z 1DPD – do końca. Straty 1SBSpad. sięgnęły blisko 40% stanów osobowych tych oddziałów, które walczyły pod Arnhem i Driel.
Ale "sąd" nad generałem odbył się już wcześniej, bo 24 września w Valburgu, podczas odprawy z wyższymi dowódcami brytyjskimi. Gen. Sosabowski przekonywał ich, że bitwę można jeszcze wygrać, jeśli forsowanie rzeki podejmą wiąksze siły 30 Korpusu wraz z 1SBSpad. Ale Brytyjczycy nie chcieli już walczyć. Uznali bitwą za przegraną i chcieli jedynie wycofać się z "twarzą". Potrzebny był też kozioł ofiarny, którego morza by obarczyć winą za niepowodzenie. Wybrali generała. Sprawa wyglądała na ukartowaną z góry. Znali jego wybuchowe usposobienie i starali się go sprowokować – co też się udało. Oburzenie polskiego generała uznano za niedopuszczalną krytykę brytyjskiego marszałka i generałów…
Przypomnijmy: marszałek Montgomery, "pogromca Rommla" w Afryce, był bożyszczem Anglików – a nieudolny gen. Horrocks, który "nie zdążył" pod Arnhem, był jego pupilem. To wystarczyło. Tym bardziej że niepokorny Polak miał rzeczywiście rację. Po powrocie brygady do Anglii gen. Sosabowski został 2 grudnia 1944 r. wezwany do szefa Sztabu Generalnego, gen. Kopańskiego. Ten zakomunikował mu, że Brytyjczycy życzą sobie, aby oddał dowództwo brygady, tłumacząc to trudnościami dalszej współpracy z generałem, a nawet sugerowali osobę następcy. Gen. Kopański bez wahania poparł "życzenia" Brytyjczyków. Pisemne odwołanie się gen. Sosabowskiego do Prezydenta RP również nie odniosło skutku. Prezydent Raczyński nie próbował nawet wyjaśnić sytuacji ani bronić polskiego, przecież i tak zasłużonego oficera. Doradził: "odejść". Rozkazem z 27 grudnia 1944 r. 1SBSpad. została odebrana jej twórcy i dowódcy, a gen. Sosabowskiego mianowano inspektorem Jednostek Etapowych i Wartowniczych. Za bitwę pod Arnhem został odznaczony jedynie Krzyżem Walecznych… Jakże ciężko musiał przeżywać generał tę niczym nie zawinioną zniewagę i upokorzenie!
W lipcu 1948 r. gen. Stanisław Sosabowski został zdemobilizowany. Miał już wtedy przy sobie ociemniałego syna wraz z żoną, których udało się ściągnąć z Polski. Miał już także za sobą dwa dalsze upokorzenia: w lutym 1946 r. rząd w Warszawie ogłosił, że żołnierzy PSZ na Zachodzie nie uznaje za polskich, a we wrześniu tegoż roku pozbawił obywatelstwa polskiego 76 oficerów, w tym gen. Sosabowskiego.
Ostatnie 19 lat swego życia – o czym nie każdy wie – przepracował w magazynach pewnej fabryki silników elektrycznych pod Londynem jako zwykły robotnik. Nade wszystko cenił honor i nie chciał niczego zawdzięczać
tym, którzy go zdradzili: ani obcym, ani swoim. Był niezwykle wymagający i bardzo twardy dla swych podwładnych, ale i dla siebie. Takie cechy bywają wrodzone, ale często kształtuje je wybrany "sposób na życie",
zawód. Szczególnie zawód żołnierza.
Żył 75 lat. Zmarł 25 września 1967 r ………….
W 1969 r. wciąż wierni swemu dowódcy spadochroniarze generała przywieźli jego prochy do Polski, gdzie spoczęły – zgodnie z jego wolą – na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie.
Żródło: feniks.harc.pl
W środę 31 maja 2006 r. wręczając odznaczenia, królowa Beatrix w bardzo osobistym przemówieniu powiedziała,
że jest to „wyraz uznania dla polskich bojowników, którzy walczyli o wyzwolenie Holandii oraz dla ich wyjątkowej
dzielności, którą się odznaczyli. Oddajemy hołd w szczególności równieź tym, którzy walkę przypłacili życiem”.
Królowa Holandii podkreśliła, że bohaterskie czyny generała Sosabowskiego i jego żołnierzy z Pierwszej Samodzielnej
Brygady Spadochronowej nigdy niestety nie doczekały się formalnego uznania…………….
General Stanisław Franciszek Sosabowski
By Bartlomiej Marcinkowski, Jan Krzeminski en Stanisław Sosabowski III
General Stanisław Franciszek Sosabowski, one of the most well-knowing soldiers in the recent Polish military history, was born on 8 May 1892 in Stanisławow, a city which then lies in Austria -Hungary and present in the Ukraine. In this city he grew up and followed education on the primary school and later on the high school. The Early dead of his father, in 1904 brought responsibilities which were unknown to his contemporaries. Stanisław took part of the care for the family in itself. He gave extra lessons to contemporaries to assist Francisca his mother financially. Her lowly wages were not sufficiently to maintain the family with four children.
In 1910, he graduated cum laude to the high school. In the same time he got involved in Polish patriotic activities. He was a member of the scouts sharpshooters legion and moved himself into the Association of Polish Young People, an organization with as aim bringing young academicians and middle schoolboys together. In 1910, in Stanisławow the germ was laid for the birth of the Armia Polska [ the Polish army ]. Commander became warrant officer scout Stanisław Sosabowski, pseudonym: ‘ Weglarz ‘ [ coal trader ]. In that same year Sosabowski left for Kraków to take part in a meeting of Polish independent young people, called ‘ Zarzewie ‘. There were celebrations concerning the revealing of a monument which reminded The batlle at Grunwald. He was witness of how Polish representatives from the three by Russians, Prussian and Austria -Hungary annexed Polish parts since end of the 18th Century, the battle at Grunwald commemorated and the Polish victory on the Teutonian knights from 1410 where celebrating. He saw how freedoms loving and strongly the Polish national spirit was.
Sosabowski believed that the future belonged to young Poland. They were it that the destiny of their fatherland had in there hands. Afterwards Sosabowski briefly started with the study to the higher trade school at Kraków. He took part in activities which headed on Polish independence. You must realize that Poland at that moment not prevented on the map of European countries. In the Austrian part of Poland there was, in proportion to the Prussian and Russian part of Poland, more freedom. In October 1911 Sosabowski organized in Stanisławow a group scouts under the guise of a training camp.In 1912, he returned from Kraków to Stanisłlawow where he became the commander of the scouts XXIVth sharpshooters legion. At this denomination he received a sable from his friends as a remembrance. He carried it at itself to the end of his military career.
Up to 1913 he was commander of the scouts. But after a conflict with the district governing board of the organisation of young Poland ‘ Sokol ‘, together with he set up the group scouts, he decided to resign. The decision of Stanis ław led to dissatisfaction at the scouts in his group and resulted in a wish for many to go away also. Sosabowski asked them remain. The reason was that differently the scouting group would fall apart.Sosabowski considered the existence of the group more important than the personal aims! Later in his career in the United Kingdom the same situation would occur. They comply with his request. The result being that the scouts sharpshooters legion as a group continued exist and in some years considerably grew. Sosabowski would later frequently refer to this time as a period of strong development of the Polish patriotically conceptions.
In 1913, Stanisław Sosabowski were called for conscription in the 58ste imperial & royal infantry regiment of Austrian -Hungary. In 1914, he was sent to the Russian front. His baptism of fire was at the city Przemysl. To the front he got to make with the daily soldiers life: hunger, heat and depravations. This time formed his vision on military leadership, a vision which would remain in his complete years of guiding pension able service. He was convinced of, that a commanding officer never must demand more of its inferiors then of itself and that a commander firstly must require itself before presenting an order to.
On 15 June 1915, at the river Lesna, Sosabowski was hit by grenade shards and wounded his right knee very badly. He came in the hospital at Lublin. Because this wound he could not use his knee for several years. In 1917, Stanisław Sosabowski married Maria Tokarska. In that same year their son Stanisław Janusz was born. Sosabowski then had the rank of Sergeant I in the Austrian army. He got several decorations for courage and bravery. He had not passed through the required training to be an Austrian reserve officer. Nevertheless he became on the basis of his condition records and a rather gained diploma of scouting officer the rank of under lieutenant in the Austrian army. In 1918, he was promoted to lieutenant. He came in contact with a lot of Poles who served in the Austrian army. As well as, with members of the Polish military organization under command of (then still) the Major Seweryn Burhardt-Bukacki.
After the First World War, Poland became independent. On 1 November 1918 Sosabowski went in service at the Polish army. He got the position as head of the reorganization Commission of the former general government in the province of Lublin. On 15 November he was promoted to captain. Then captain Sosabowski was briefly transferred to the ministry of defense. He was there operative on the head office of reorganization and responsible for the planning of the strategic reserves. On 9 November 1920 he was promoted to major.
During the Polish – Russian war of 1919-1920, he did not fight at the front, in spite of that he submitted for front service at the Polish Council of country maintaining. Minister of defense Kazimierz Sosnkowski did write in a letter of 28 April 1921 that Sosabowski not could serve to the Russian front. There was a shortage of competent officers at the Polish general staff. The merits of Sosabowski at the staff, Sosnkowski said, were equivalent to the merits of an officer on the front.
On 28 October 1922 Sosabowski were allowed to the higher military academy. In an judgment of the governor of these academy, general Aurelius von Serda-Teodorski indicated that the major Sosabowski under the correct accompaniment would be a very good higher officer. Also interesting is the observation of the French colonel Louis Faury, docent of the higher military academy. These described Sosabowski as good an officer with a sober way of thinking, spirited, diligently, and with excellent military qualities. As a point of improvement for Sosabowski colonel Faury said, is his inclination of asking questions and go into discussion.But this would be according to Faury under good accompaniment only got to positive. It seems that both opinions indicate on the effort which Sosabowski had at the acceptance of the style of some military commanders. This finds its cause in the high requirements that he put itself to. Demands which he made to his inferiors and other commanders, even also to his superiors.
After ending his training on the Higher Military Academy majoor Sosabowski returned to the staff of the Polish army. In March 1928 he was promoted to lieutenant-colonel. In that same year he started his service at the prepared unity. In the beginning he had the command over the 75ste infantry regiment in Chorzów. Too rapidly to take over the command of the regiment in Rybnik. Here the picture arises of the strict commander.
At the beginning of his service as a deputy commander of 3e the regiment mount hunters of Podhale in Bielsko-Bialła he already stood known as an strict officer. His superior was that time general Tadeusz Kutrzeba which wrote in a judgment concerning Sosabowski:" An officer who has a broad military knowledge. Especially in the field of efficiency and economy concerning of national defence. A Spirited and resolutely man. A man of high intelligence; he works rapidly and efficiently. Not easy in making contact. Subordination causes difficulties at him sometimes. He loves independence and responsibility. Is very conscientiously in economic, material and financial matter. Healthily and sport-loving, an excellent officer. "
The head of the general staff, general Wacław Stachiewicz, trusted in 1936, the leadership over 9th the regiment infantry quartered in Zamość, to Sosabowski. In Zamość lieutenant-colonel Sosabowski has led his unit successfully. Unfortunately this was also the place of personal dramas. In 1938, his oldest son Stanisł aw Janusz, a promising sportsman and medical student, had a accident during the summer camp of the warrant officer school by an unfortunate dive in shallow water and got seriously wounded. In the autumn of that year his younger zoon Jacek, student of the high school died at Zamość, on the impact of a tragic accident. These events caused a mental collapse at Sosabowski and he asked for a transfer. Minister of defence general Tadeusz Kasprzycki decided to transfer Sosabowski to Warsaw. In the beginning of 1939 he got the commando over the 21ste infantry regiment Dzieci Warszawy [ children of Warsaw ].
When on 1 September 1939 the Second World War broke out, Sosabowski and his infantry regiment were outside of Warsaw. Immediately they withdrew to the capital where they defended the city from 7 September up to surrendering of the city, against the German Wehrmacht. For his merits in the fight for Warsaw Sosabowski received the Cross of Honour Virtuti Militari 5e class. After in October 1939 the Polish army entirely was defeated by the Nazi- Germany and Soviet-Russian troops, he registered himself with his son as a prisoner of war. However some days later they decided together to escape from the camp.His son joined himself to the Polish resistance and took in 1944 as a major-doctor part in the Uprising of Warsaw and got blind during the fights.
In November 1939 Sosabowski have gotten in contact with general Stefan Rowecki-Grot, the commanding officer of the service for the Polish fight [ Sluzba Zwyciestwu Polski ]. Rowecki-Grot would be executed by the Germans in 1944 in the city of Sachsenhausen. On command of Rowecki-Grot, Sosabowski drew to Lwów to resume there the resistance.On 21 November Sosabowski have to leave Warsaw. He had to leave behind his family. Stanisław Sosabowski would never and too never more see Warsaw again. In Lwów he observed that resume the fight was impossible. Then he goes to Hungary. In Budapest he got orders to leave and go to Paris. On the 22nd of December 1939 he reported himself in Paris at general Władysław Sikorski, Polish first minister and chief of the general staff. Sosabowski was one of the first higher officers which arrived in Paris from by Germany and Russia occupied Poland. During some hours he reported to Sikorski the situation in Poland and concerning the organisation of the Polish military underground. He was appointed as deputy commander of the in France new build 4e Polish Infantry division under the guidance of general Rudolf Dreszer.
By the multiple absence of Dreszer, Sosabowski was actual commanding officer of the division. After the batlle in May 1940 and the capitulation of France he organised the evacuation to the United Kingdom of large parts of the Polish army. On 21 June 1940 Sosabowski arrived in the United Kingdom. There he formed the 2e Polish fusilier brigade. Some time later this brigade was however raised. The result being that hundreds Polish soldiers without assignment to an unit lagged behind. Sosabowski formed with these soldiers the 4e Polish fusilier staff brigade, with the duty station Ellioc in the county of Dumfries. The aim of the 4e brigade was recruitment and military education of volunteers of Polish origin from Canada and the US. In October 1940 the brigade was moved to the Scottish Five to defend the "Four or Fourth" bay against a possible German invasion from Norway.
In this time Polish general staff took the initiative to parachutists training. Sosabowski had been very interested. He sent his best men to the British parachutists training centre in Ringway. The brigade started training to specialized military ski training, shooting practices and survival. Colonel Sosabowski was himself aware of the fact that the exercises of his men had as head target the liberation of Poland. The colonel considered from several angles how the Polish potential the bests could be exploit at the liberation of Poland. Fastest, but also the most difficult, manner of bringing Polish military units in the fatherland was by air droppings.
Sosabowski reported himself at general Sikorski, the Polish first minister and Chief in command of the armed Polish forces, with the request to setting up an air landing unit, the first in the Polish military history. Sikorski saw the usefulness of a Para training and gave to order for the transformation of the 4e fusilier staff brigade an air landing unit. The determination and the perseverance of Sosabowski were rapidly well know, as well as at the Polish and at the British army. The result was that it started there on 23rd September 1941 with exercises at Kincraig in Scotland. After these exercises general Sikorski in a speech made the announcement that from that moment the 4e fusilier staff brigade became the 1st independent Polish parachutist brigade, with as destination: the fight for Poland in Poland. All other Polish units could be used everywhere under allied command, the parachutists would fight on Polish territory.
The decision of Sikorski establishing the parachutist brigade had a positive development. A recruitment of volunteers was permitted and recruitment was started. At the brigade many soldiers with a firm military sentence register present themselves to. Commanders of other units saw themselves this way release of " difficult soldiers. ": Sosabowski gave these soldiers his faith. He offered a new chance to them and a very hard military training. Also he deleted their military conduitefiles. If the summary offences did not repeat themselves he gave them a normal chance on promotion. It is a fact that nobody disappointed him. Everyone took its chance. On 27 April 300 men were added to the brigade. Further supplements followed in 1942, and 1943.
The British believed that the way of leadership by Sosabowski was of overriding importance for the high military quality which the brigade reached within limited time. Particularly general Frederick Browning, commander of the British parachutists particularly became interested in the Polish para’s. That British interest has later conducted to a drama, especially for Sosabowski personally. In September 1942 the British War Office approved the budget of the brigade. Those counted then 180 officers and 2,700 noncommissioned officers and men. General Browning had a particular appreciation for the Polish parachutists. Because of a serious lack of men at the British Para’s the plan was taken to place the Polish under British command. Browning tied up his relations with Sosabowski. Exchange of military knowledge and especially also appreciation for Sosabowski as an officer resulted in September 1942 in the British proposal to form a Polish – British parachutists division under the guidance of Sosabowski. Accepting this proposal would mean a better position and a promotion for Sosabowski.
For the British the high motivated Polish Para soldiers and their excellent commander would be a large acquisition. However it would mean a change of destination for the Polish Para’s. However it would mean a change of destination for the Polish Para’s. They no longer primarily would be available to liberate their own fatherland. Something that was unacceptable for Sosabowski. His Loyalty lay at Poland and at Warsaw. Because Sosabowski did not discuss the offer and British conditions of the English general, the proportion between Browning and Sosabowski deteriorated. The reader must consider that Browning belonged to English upper-class and a profession officer of the Guards, with the vision and the attitude of a high soldier of The British Empire.
In his eyes Sosabowski an European of the second rank which had to be glad with what they offered him.
On the advice of Sosabowski, General Kazimierz Sosnkowski, then chief staff of the Polish armed forces, refused in the autumn of 1943 to place the 1st the independent parachutist’s brigade under British command. Browning understood that Sosabowski would not modify its point of view. He would get never the approval of the Polish for a change of destination of the brigade. Browning gave up his good understanding with the Poles and moved the dispute to London. The agreement which had been closed between Sikorski and Sir Alan Broke concerning the commitment of the brigade on Polish territory was cancelled firstly. Afterwards the military facilities were strongly reduced. Suddenly there were no more planes and other high-quality material available for the Poles. Then the British threatened to dissolve the brigade and to assign the men into the Polish armour division. Under the increasing pressure the Polish chief of staff general Sosnkowski could not differently than admit. The brigade came under British command. This happened on 6th of June 1944, the day of the invasion in Normandy. General Browning had reached its aim.
This had been a wish that Browning had since the establishment of the Polish parachutist brigade. But the conducted policy of the British put Sosabowski for a large dilemma. With dissolution of the brigade the enormous commitment and all operational training of the Polish parachutists brigade threatened to go lost.With integration under British command, came the primary aim of Sosabowski and the Polish government in London of commitment the brigade for the liberation of Poland in danger.
The British had the Poles provide with resources to establish the brigade. The Polish brigade trained Norwegian, French and other allied commandos and secret agents in Para technologies. But their ultimate aim was the liberation of Poland. However for the British was each soldier necessary and in particular the parachutists. Was the attitude of Sosabowski not naive? To answer this question one must take into account the fact that Sosabowski was a soldier and not a politician. His actions were always coordinated with his superior general Sosnkowski. The latter was full understanding for Sosabowski’s ideas and vision. Sosabowski acted always from the military viewpoint and in a manner which was equitably for the soldiers entrusted to him and honest. The developments in 1944, and 1945, show that the operations of other Polish commanders and members of the Polish government in London had no result with the eventually liberation of Poland.
The control concerning the Polish – British parachutists division would give the career of Sosabowski a large stimulant, but it would put the commitment of the Polish armed forces [ Polskie Sily Zbrojne ] at the liberation of Poland on the game. In spite of the relentless German occupation the life in occupied Poland continued. The Polish people counted still on aid of the brigade during the uprising of Warsaw. Inhabitants of Warsaw gave to the brigade a standard, made from the 19th century’s chasuble of the Cardinal of Warsaw. The standard was brought by means of underground canals to United Kingdom.It came to them the 15th of June 1944; nine days after it became clear that the parachutists under the guidance of Sosabowski would not liberated Warsaw. The day of transferring the standard Sosabowski was promoted to General-Major.His distinguishing marks were offered by his men. They made these of melt down English shillings which they had received as a payment. That was something special, certainly if one considers that he stood known as a demanding officer. Sosabowski had been stirred by this gesture.
His promotion and the attitude of his soldiers did not make the integration under the British command any sweeter. June 1944 was an unfortunate period for Sosabowski. In spite of his promotion the most important enterprise from his military career was blowing of. The complete set-up which led to the establishment of the Brigade was to use her for the liberation of the Polish Republic. The expression ‘ along the shortest road ‘ [ Najkrotsza Droga ] was the soul in the morals of the brigade. For this expression only already registered themselves Poles of forty years and older. They carried a hard discipline with dispossession which was even for younger soldiers difficult. To be able realise his ideas Sosabowski ignored his personal well-being and sacrificed he his military and personal future. Unfortunately the British did not like his patriotism for Poland.
After at become clear the allies would offer no aid during the uprising of Warsaw the Polish parachutists on 13 Augusts 1944 have gone in hunger strike. Sosabowski reported this to the Polish commander-in-chief. He tried this way only to give publicity to the whole matter. He has punished nobody for the action disciplinary. He was even jointly with its inferiors. It could not avail all. The brigade remained in the United Kingdom whereas in Warsaw Poland was massacred by the Germans. In particular the Waffen-SS acted in a barbaric manner. Warsaw was laid in ash. The Russians looked on.
Beginning September 1944 reached the 2e British army and the to this end belonging 1st Polish armoured division under general Maczek the Albert canal and the Schelde in North Belgium. The British army fell under General Bernard Montgomery. The long provisioning route as from Normandy ensured a stagnation in the advance of the allied troops. Montgomery grasped the plan on to force an opening by means of a large air landing operation. It would accelerate the end of the war. One’s in the assumption that the Germans in the Netherlands did not have the correct resources and that would offer little to no capacitance. For this reason it was decided there using the Para troopers because of to bridge the area that separated the allies and Arnhem. On the air landing among others the 1st British Parachutist division and the now operational 1st Polish parachutist brigade added to this division would take part.
It will become the largest air landing in the military history. And to we now know the largest fiasco of the western allies.
The beginning September 1944 planned operation became, as a result of correct criticism of Sosabowski, postponed to two times. On the 17th of September, the commemoration day the Russian attacked Poland, the operation Market garden started. The Polish Para’s would leave on the 21st of September at 14.00 to Arnhem, a part would land with the heavy weapons in gliders and the rest would jump. General Sosabowski abandoned the offered crossing in a glider; he would jump with its soldiers. With its Para’s he has stood in the line-up for the Dakota’s, himself keeping to the commands of lieutenant Dyrda who had be in charge of the jump. Sosabowski was then 52 years old, what is for a parachutist an advanced age. In spite of the fact that Montgomery considered the operation for 90% successful, operation Market Garden finished in a large loss for the allies. The head causes of the fiasco were: lack of exploration, ignoring reports of the Dutch, not working radios and consequently bad coordination of military operations, and a simply bad leadership of the British military top.
In spite of good leadership of Sosabowski and the necessary luck did not remain the losses limited on the side of Poles. The excellent training of the Polish parachutists and their incredible pugnacity saved much lives of the British Para’s. More than 23% of the Poles were killed or wounded. Approximately 80 men of whom a majority was wounded were caught by the Germans. General Sosabowski received no recognition for his merits in the battle of Arnhem. Under British pressure the Polish government in London granted him instead of the Virtuti Militari 4e class the Bravery cross. The British government rewarded General Robert Urquhart and General Frederic Browning with the highest British distinction, the Bath-Order. These have been distributed by King George VI.
It was the first sign that they were searching for a scapegoat outside their own ranks. By the strong criticism of the American side and also in the British parliament Montgomery needed a culprit for the failure of the operation. That Sosabowski will become.
On 4th of November 1944 Sosabowski got order to put his Para‘s under the guidance of the commanding officer of the British 1st Airborne division. The aim was strengthening of the thinned out British Paratroops. This decision took away its last rest of independence to the brigade. This was conflict with all earlier done promises. As a response Sosabowski addressed to general Stanisław Kopanski, chef of the Polish general staff, with the request to interference. It resulted on the 22nd of November in a withdrawing of the order of the 4th of November. Against better know in Sosabowski continued hope on commitment of his brigade in Poland. The independence of the Polish parachutists continued preserve on paper.
The 1st British air landing army contended after enormous losses at the battle for Arnhem with a large shortage of volunteers. This resulted then also in actual dissolution of the 1st Airborne division. For General Browning it became to much. Again there was Sosabowski to thwart his plans. It was the proverbial drop which did overflow the bucket. General Browning decided to act and to get rid of the in his eyes stubborn Polish general. On 20 November 1944 presented Browning a report to General Ronald Weeks, Deputy Chief Imperial General Staff of the British war Office. It was a report full of blame to the address of the Polish commander. He reported that Sosabowski already at the training stage of the parachutists not to appeared as a good commander. Also he blamed Sosabowski lack of flexibility and term for haste in the implementation of the operation Market Garden. During this operation Sosabowski did not like to interfere himself, according to Browning, with the pace of matter and withdraw themselves of the fighting’s. That last was considering the high motivation of Poland against the Germans a straight scandal mongering. Also Browning ignored with that the fact that Sosabowski on the day that the decision to withdrawal fell, had pleaded still with good military arguments for persevering the battle.
Nevertheless Browning asked for another commander of the Polish Para Brigade. He suggested a younger and more flexible officer. The reproaches of Browning must be labelled as completely absurd. First browning noted that Sosabowski were already unable as a commander during the training of the parachutists. This stood in a straight line toward his offer in 1942 to make Sosabowski commander of the Polish-British Para division and to put him in charge. Browning’s blame toward the competence of Sosabowski was totally unfounded. Secondly General Browning blames Sosabowski lack of commitment in the implementation of the operation. One must indeed note that Sosabowski were no proponent of a hasty preparation. Thanks to his criticism the first became, to what would prove to be, entirely wrong prepared plan postponed. Montgomery later admitted that correctly just the British had very big mistakes in the preparation. They did not well observe all threats and dangers.
But the report of Browning came for Montgomery not inconvenient. It offered him the chance to sweep clean his own street. That an excellent officer and patriotic soldier such as Sosabowski was sacrificed did not hurt Montgomery. The British made capital errors at Market garden. The necessary element of surprise and speed has been insufficiently exploited. The reproach of Browning concerning a negative consequence of the interventions of Sosabowski and avoiding of the fighting by the Polish Para’s can be simply refuted. The British battle reports indicate that from all by the British dedicated orders has been carried out by the Polish soldiers carefully and frequently for more than required. Problems at the implementation of the tasks during Market garden arose by lack of resources that the British would guarantee. Sosabowski and his Polish parachutists have saved a lot of allied lives. Polish Para’s covered the retreat of the British over the river. In this context the pointer of General Browning was nothing else than searching for a scapegoat. It was a personal revenge action to the address of the Polish general. A man who nevertheless not belonged to the select club of English high soldiers trained at Eton and Sandhurst.
Browning tried with its action to pu pressure on the Polish commander-in-chief to force a solution in this matter. General Sosnkowski, the chief of the general staff which Sosabowski could defend, was there no longer. For his criticism on allied high command because these were in default support in the uprising of Warsaw and let Poland more and more to the Soviet Russians was Sosnkowski throw out his function under British pressure. On the 2nd of December 1944 general Sosabowski were requested to report himself at the chief of staff general Stanisław Kopanski who presented the letter of Browning to him. Kopanski explained that Sosabowski, in spite of the personal injustices, would have abandon his position.
On the 7th of December the Polish President Raczkiewicz, indicates during a conversation with Sosabowski, that a refusal of the demand from Browning would lead to a crisis in the liaisons with the British. He promised a change to the General to a suitable position. Also he promised, to guarantee the moral satisfaction and to address to a handwritten testimonial to the General. Its military professional skill and professionalism would be described. On the 9th of December 1944 the President of the Republic of Poland removed on the advice of the chief of general staff, General Sosabowski from his function as a commander from the 1st Polish independent parachutist brigade. He appointed the general as an inspector of the Guard and Staging Units. This was everything except the promised satisfaction. There was in absolutely no way a question of recognition for his commitment and brave actions in the battle of Arnhem.
General Sosabowski started a struggle for conservation of his good name. He requested a study into the question and a research concerning the British reproaches. Unfortunately, nor the Polish chief of staff, nor members of the Polish government in exile have wanted interfere themselves with the matter. In spite of their promises they have not shown the time or the will to interfere in this matter. Other matters required their attention. In January 1945 the Lublin committee were installed by the Soviet Union as a provisional Polish government in Warsaw.
And the British had that time no need to dedicate a research. Sosabowski have never got the deserved recognition for his dedication in Arnhem. On 25th of December 1944 the men of Sosabowski have gone in hunger strike. As a protest against his dismissal as the commander of the 1e Polish independent parachutist brigade. Sosabowski asked them to strike the action. It would not change his situation nevertheless. On the 27th of December 1944 Sosabowski took farewell of his Para brigade. He has pressed his officers the hand, but he took no leave of the standard such as that the tradition is in the Polish army by separating commanders. With that he indicated that he remained in the spirit close to his soldiers.
After the war Sosabowski did decide not to return to Poland. To Soviet example the new government in Warsaw took much High Polish soldiers their nationality away. In London waited him his zoon Stanislaw, the Doctor -Major who had come blind from the uprising of Warsaw. An uprising where his father the General him not could have helped. In 1948, Sosabowski succeeded to let happen that his wife and two children went to the United Kingdom. At the beginning of his citizen life Sosabowski has tried to set up its own firm.
He has renovated houses and had a upholsterers firm. Strong competition and the lack of sufficient capital ensured that he his modest entrepreneurship not could continue. On 5 December 1949 he starts to work as a warehouseman at CAN, a factory of electronic equipment. Its salary was six pounds Sterling a week. For seventeen years he was a simple worker. He continued work up to he was 75. He was not entitled to pension. He had fought for freedom and he lagged behind with empty hands.
At its farewell of the factory he received alowly sum and of his colleagues he got a golden pen. Beside its work he was active in the Polish community in Great Britannia. He was a honorary member of the Sikorski association. In 1969, his private archives were given to the army museum in Warsaw. In 1959, he went to the US on invitation of Para society. There he made the suggestion to set up a monument for the honour of the Polish Parachutists fall in battle. In Chicago a committee was founded for the establishment of the monument. The funds were acquired by donations of parachutists spread over the whole world. On 19 September 1965 the monument for the honour of the falling in battle Polish parachutists and Cichociemni ** has been revealed in Warsaw.
** These deserve any explanation. The Cichociemni [ quietly & dark ] were the secret agents and commandos which were dropped off in Poland during the Second World War. Just like the training of the Par’s for Norwegian and French agents and commandos the brigade toke care for also the trainings of the Polish secret agents. For the trainings of the French commandos general Charles the Gaulle in a personal letter has pronounced its recognition and thanks to Sosabowski. The tradition of the Cichociemni is continued these days in Poland by the commandos of GROM [Grupa Reagowania Operacyjno Mobilnego].
Except its work in the factory the General had a lot of social obligations. He get up at 5.30 and came at home from his work at 18.00. When he was asked in 1955, by Parachutists Association to write the history of the Brigade he knows that would cost him much time. Nevertheless he adopted the task and he wrote with extreme regularity. At least 2 hours a day and of course also in the weekends. The result was that in 1957, his first book was published "Along the shortest way"
[ Najkrotsza Droga ]. The book was well received and the first edition had been rapidly sold off. Many copies were smuggled to Poland. Sosabowski wrote his next book "Freely I Served" in English. The book was produced in 1960, in an edition of 30,000 copies. Short time later the book was translated in Dutch and published under the title "Ik vocht voor de vrijheid’". Sosabowski remained be write practical his complete life. He had his writing chamber on the attic of his simple house in a worker district of London.
Here he wrote also his autobiography: " The way through the fallow country" [ Droga Wiodla Ugorem ]. When he stopped on with work on the age of 75 years, he was just ready with his last book. He was sad hat he, at the end of his life, had no aim or perspective to realise anymore. After the dead of his wife Maria he spent some time alone continued later remarry with Krystyna who died in 1972. Both spouses rest beside him in the family sepulcher.
On the 25th of September 1967 Generaal-Majoor Stanisław Franciszek Sosabowski died in London on a heart illness. On the 14th of October 1967 his remains were interred in the military cemetery Powazki in Warsaw. He was added in the family sepulcher.
He was Freeman of the Dutch municipality Heteren and academic laureaat of the Polish academy of sciences.
In Poland 30 boy scout groups carry the name of the famous General
Also since Poland again is a free country the 6th Polish Para Storm Battalion adopted the name Sosabowski.
In 1988, Sosabowski became posthumous distinguish with the commander cross of the order Polonia Restituta.
For his outstanding bravery and unrivaled leadership awarded the following more important top decorations:
The Independence Cross;
The Cross of Valour;
The Order of Polonia Restituta Class V;
The Golden Cross of Merit with Swords;
The Virtuti Militari Cross Class V;
The CBE;
The Officer’s Medal of the Active Combatants Association;
Academic Laurels from The Polish Academy of Science;
Freeman of the Municipality of Heteren;
Krzyz Komandorski z Gwiazda Orderu Odrodzenia Polski (The Commander’s Cross with Star) posthumously Order of Polonia Restituta.
Source: Sosabowski family site
Her Majesty the Queen of the Netherlands, 31 May 2006 at the presentation of the insignia of the Militaire
Willemsorde to the First Independent Polish Parachute Brigade and the insignia of the Bronze Lion, posthumously,
to its commanding officer, Generał Sosabowski…………………
Copyright © 2004 - 2024 All Rights Reserved Polenforum.nl